بررسی سازوکار و نوزمین‌ساخت پهنه گسلی سیه‌چشمه– خوی

سامانه گسلی سیه‌چشمه- خوی، از گسل‌های اصلی در بخش شمال ‌باختری ایران به شمار می‌رود که فعالیت امتدادلغز راست‎گرد برای پاره‌های مختلف آن گزارش شده است. در تصاویر ماهواره‌ای این منطقه، جابه‌جا شدن مسیر رودخانه‌ها، بریده شدن و جابه‌جایی مخروط افکنه‌ها در راستای پاره‌های گسلی یاد شده، تأییدی بر جنبش‌های امتدادلغز راست‎گرد این سامانه گسلی است. به‎طوری که میزان جابه‌جایی مخروط‌افکنه‌ها در دشت زورآباد (در راستای پاره‌ای از گسل کمرکسن) حدود 8/1 کیلومتر برآورد شده است. سازوکار حاکم بر پهنه گسلی سیه‌چشمه- خوی با استفاده از روش تحلیل وارون و با استناد بر تلفیق حل سازوکار کانونی زمین‌لرزه‌های روی داده در منطقه و داده‌های صحرایی مورد بررسی قرار گرفته است. از این رو، سعی شده است از همه داده‌های لرزه‌ای در این ناحیه که دارای حل سازوکار کانونی بوده‌اند استفاده شود. همچنین، داده‌های صحرایی برداشت شده در پژوهش حاضر اندازه‌گیری سطوح برشی دارای خش‌لغز و صفحات گسلی پهنه سیه‌چشمه- خوی را شامل می‌شود. این داده‌ها در 7 ایستگاه و 45 سطح برشی دارای خش‌لغز در واحدهای سنگی جوان (در نزدیکی پاره‌های گسلی یادشده) اندازه‌گیری شده‌اند. ابتدا با استفاده از روش تحلیل وارون محورهای اصلی تنش در هر یک از ایستگاه‌ها به دست آمد. سپس با تلفیق داده‌های صحرایی و حل کانونی زمین‌لرزه‌ها رژیم تنش نوزمین‌ساختی حاکم بر این منطقه ارزیابی شد. نتایج به دست آمده از این تحلیل، سازوکار چیره امتدادلغزی برای این گسل نشان می‌دهد و نشان از یک رژیم تنش امتدادلغز با مؤلفه فشارشی N162°E و مؤلفه کششی N255°E در این منطقه دارد. بر این پایه می‌توان اظهار کرد که رژیم تنش یادشده مسبب اصلی زمین‌لرزه‌های روی داده در این محدوده بوده است. همچنین حرکت امتدادلغز راست‎گرد پاره‌های گسلی سیه‌چشمه- خوی تحت تأثیر این تنش است. در ضمن نتایج این تحلیل با پژوهش‌های دیگر پژوهشگران و اندازه‌گیری‌های GPS در این ناحیه همخوانی خوبی نشان می‌دهد.